De ziekte van Alzheimer (AD) is de meest voorkomende neurodegeneratieve hersenaandoening die dementie veroorzaakt en is doodsoorzaak nummer één geworden in België. Het voorspellen van het begin van de ziekte en de snelheid van cognitieve achteruitgang is van groot klinisch (onderzoeks)belang. Aangezien de eerste ziektemodificerende therapieën voor AD waarschijnlijk op weg zijn naar de EU-markt, is er een klinische urgentie voor gevalideerde biomarkers die cognitieve achteruitgang kunnen voorspellen. We hypothetiseren dat cognitieve achteruitgang samenhangt met tau pathologie en synaptische degeneratie. Helaas is de kennis verspreid over (universitaire) ziekenhuizen, waardoor het onmogelijk is om geschikte biomarkers te vinden. Daarom geloven we dat door het opzetten van een klinische-waardegedreven ecosysteem voor gegevensuitwisseling tussen Hôpital Erasme, UcL Saint-Luc en UZ Brussel, dat toegankelijk is voor de partneruniversiteiten ULB, UCLouvain en VUB, het mogelijk is om deze biomerkers te identificeren die cognitieve achteruitgang kunnen voorspellen. Dit platform zal de uitwisseling van expertise en het delen van gegevens mogelijk maken om kritieke aantallen patiënten te bereiken, maar vereist verschillende uitdagende innovatieve stappen. Een belangrijke stap vereist de extractie van klinische informatie uit de elektronische patiëntendossiers in een lokale gestandaardiseerde database. Een federated AI-gestuurd learning framework zal worden ingebed in het platform waarop onderzoekers scripts kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld om een algoritme voor machine learning te trainen op basis van klinische en biomarkergegevens om een diagnose te ondersteunen, prognose te voorspellen en/of te zoeken naar nieuwe diagnostische markers en therapeutische targets. Het ecosysteem voor het delen van gegevens kan ook worden toegepast op andere (zeldzame) ziekten en kan in licentie worden gegeven aan andere ziekenhuizen, op basis van toekomstige valorisatie roadmaps. Het biedt unieke mogelijkheden om nieuwe diagnostische markers en therapeutische targets te ontdekken voor ziekten met een beperkt aantal patiënten per ziekenhuis en om het aantal klinische studies voor de deelnemende ziekenhuizen te verhogen. Het platform zal ook een onbeperkte bron zijn van toekomstige, collaboratieve R&D-projecten, wat de positie voor het verkrijgen van toekomstige nationale en EU R&D-financiering aanzienlijk zal versterken. Last but not least zou het voorgestelde onderzoeksproject Brussel en zijn universitaire ziekenhuizen moeten positioneren als belangrijke spelers voor grote klinische studies (in AD en bij uitbreiding andere (zelfs zeldzame) ziekten), waardoor het een zeer aantrekkelijk ecosysteem wordt voor farmaceutische bedrijven. De kwetsbare Brusselse bevolking, zoals patiënten met AD en aanverwante aandoeningen, zal als eerste kunnen profiteren van deze innovatieve O&O-stappen door de beschikbaarheid van de nieuwste diagnostische en therapeutische opties, of zelfs preventiestudies.
